Krzywa Laffera. Wzrost podatków nie koniecznie powoduje wzrost wpływów do budżetu

Wzrost podatków jako sposób na zwiększenie dochodów do budżetu państwa jest koncepcją, która od dawna budzi kontrowersje w dziedzinie ekonomii i polityki. W praktyce okazuje się, że nie zawsze podniesienie stawek podatkowych przekłada się na zwiększenie wpływów do skarbu państwa. Jednym z narzędzi pozwalających na lepsze zrozumienie tego zjawiska jest tzw. krzywa Laffera, która ilustruje związek między stawkami podatkowymi a dochodami podatkowymi.

Krzywa Laffera została nazwana od nazwiska ekonomisty Arthura Laffera, który jako pierwszy szeroko opisał to zjawisko w latach 70. XX wieku.

ceteris paribus

T – dochód dla budżetu państwa;
t – stawka opodatkowania;
t* – stawka opodatkowania dająca maksymalne wpływy do budżetu

Głównym założeniem krzywej Laffera jest to, że istnieje punkt, w którym zbyt wysoka stawka podatkowa może spowodować, że dochody podatkowe zaczną maleć, a nie rosnąć. Innymi słowy, istnieje pewien poziom opodatkowania, po przekroczeniu którego ludzie zaczynają unikać płacenia podatków, inwestować mniej i mniej pracować. Aby zrozumieć, dlaczego tak się dzieje, rozważmy przykład. Wyobraźmy sobie, że stawka podatku wynosi 10%. Jeśli zarabiasz 1000 zł, płacisz 100 zł podatku, a twój dochód netto wynosi 900 zł. Teraz, jeśli podatek zostanie podniesiony do 50%, to z zarobków 1000 zł zostanie ci tylko 500 zł po opodatkowaniu. W takiej sytuacji niektórzy ludzie mogą zacząć szukać sposobów na uniknięcie płacenia podatku, na przykład poprzez ukrywanie dochodów lub inwestowanie w inne sposoby oszczędzania podatków. W efekcie dochody podatkowe mogą spadać, mimo wyższych stawek podatkowych.

Krzywa Laffera obrazuje ten związek między stawkami podatkowymi a dochodami podatkowymi na wykresie. Na osi X znajdują się stawki podatkowe, a na osi Y dochody podatkowe. Krzywa ta przyjmuje kształt odwróconej litery U, co oznacza, że na początku podniesienie stawki podatkowej może skutkować zwiększeniem dochodów podatkowych. Jednak po osiągnięciu pewnego punktu dochody podatkowe zaczynają spadać, ponieważ ludzie i firmy reagują na wyższe podatki, starając się je uniknąć.

Istnieją różne czynniki, które wpływają na to, jakie stawki podatkowe są optymalne dla danego kraju. Przede wszystkim zależy to od elastyczności podaży i popytu na pracę oraz kapitał. Im bardziej elastyczne są te czynniki, tym bardziej krzywa Laffera przesuwa się w lewo, co oznacza, że niższe stawki podatkowe mogą generować większe dochody podatkowe. Dodatkowo, istnieje wiele innych czynników, takich jak struktura gospodarki, poziom korupcji czy efektywność systemu podatkowego, które mogą wpływać na kształt tej krzywej.

Warto podkreślić, że krzywa Laffera nie jest narzędziem, które można jednoznacznie zastosować do każdego przypadku. Każdy kraj i każdy system podatkowy jest inny, dlatego konieczne jest dokładne zrozumienie lokalnych warunków i potrzeb. Niemniej jednak krzywa Laffera stanowi ważne przypomnienie o konieczności ostrożności przy podnoszeniu stawek podatkowych. Zbyt wysokie podatki mogą nie tylko zaszkodzić gospodarce, ale także nie przynieść oczekiwanych korzyści budżetowi państwa.

Podsumowując, krzywa Laffera przypomina nam, że zwiększenie stawek podatkowych nie zawsze prowadzi do zwiększenia dochodów podatkowych. Istnieje pewien punkt, po przekroczeniu którego ludzie i firmy zaczynają unikać płacenia podatków, co może skutkować spadkiem dochodów podatkowych. Dlatego przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki podatkowej konieczne jest uwzględnienie tego zjawiska i znalezienie właściwej równowagi między podatkami a dochodami budżetowymi.

Przypisy:

• David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch: Ekonomia. T. t. 2. Warszawa: PWE, 1995.
• Roman Milewski – Podstawy Ekonomii